Shoir, jurnalist, o'lkashunos Erkin Madrahimov – 80 yoshda

NODIR QO‘LYOZMALARNI O‘QIB, O‘RGANIB...

O‘zining 80 yilligini nishonlayotgan O‘zbekiston Respublikasida xizmat ko‘rsatgan madaniyat xodimi Erkin Madrahimov serqirra ijodiy faoliyati bilan yurtimizda hurmat, e’tiborga sazovor bo‘lgan insondir.

Erkin Madrahimov nafaqat qo‘shiqchi shoir, zukko publitsist, shuningdek, o‘nlab nasriy va lirik to‘plamlarning muallifi hamda o‘ziga xos o‘lkashunos-adabiyotshunos hamdir.

Erkin aka talabalik yillaridayoq O‘rta Osiyo Davlat universitetida (hozirgi Mirzo Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy universitetida) Ozod Sharafiddinov, Aziz Qayumov, Laziz Qayumov, Hamid Sulaymonov, Matyoqub Qo‘shchanovlardan saboq olgan. O‘z tengqurlari Erkin Vohidov,Tal’at Solihov. Rahmatullo Inog‘omov, Anvar Karimov, Anvara Otamurotova, Mamlakat Hoshimova kabi bo‘lg‘usi shoirlar, adabiyotshunoslar, jurnalistlar bilan ijodiy baxs-munozaralar jarayonida toblangan kelajagi umidli talaba bo‘lgan. Erkin aka tala­balik yillarida ilmiy- tadqiqot ishlari bilan shug‘ullandi. Ilmiy tekshirish institutlariga, O‘zbekiston Yozuvchilar uyushmasiga, turli gazetalar, jurnallar tahririyatlariga borib, xalq og‘zaki ijodi, IX-XIX asrlarga doyr nodir qo‘lyozmalar, hali o‘rganilmayotgan bebaho nazmiy va nasriy ijod namunalari bilan tanishgan. Izlanishlar jarayonida V.V.Bartold, G.A.Vamberi va boshqalarning Qo‘qon, Buxoro, Xiva adabiy muhitiga doyr asarlarini o‘qib, hayratlanardi. Ular bilan g‘oyibona (hayoliy) baxslashgan bo‘lardi. Goh qimmatli manbaa topgandek quvonar, gohida chuqur o‘yga tolar edi. Bir kuni akademik V.V.Bartoldning "...O‘rta Osiyo xonliklarida Xiva tarixchi va shoirlari eng mukammal asarlar yozganligi bilan ajralib turadi" deb yozganiga quvondi va lekin uning "XVII-XVIII asr Xiva xonligi adabiy muhitida jimjitlik hukmronlik suradi" degan da’vosiga e’tiroz bildirib kelgusida Xorazm adabiy muhitini o‘rganish, folklor namunalarini to‘plash, nashr ettirish va o‘zi ham ustozlarga ergashib o‘lkashunos-adabiyotshunos bo‘lishni orzu qilgandi. Va lekin...

Universitetni tugatgach, o‘z kasbi bo‘yicha ishga berilib ketdi. To‘g‘rirog‘i o‘sha 60-yillardagi siyosiy-ijtimoiy, madaniy-ma’rifiy muhit uni ilmiy tadqiqotlar, xususan arabcha-forscha murakkab qo‘lyozmalar bi­lan jiddiy shug‘llanishga monelik qilardi. U O‘zbekiston teleradio qo‘mitasida muxbir vazifasida ishlab yurgan chog‘larida qo‘shni Qoraqalpog‘istonda,Turkmanistonning Toshhovuz viloyatida yayov kezib, xalq og‘zaki ijodi namunala­rini,IX-XIX asrlarga doyrqo‘lyozmalarni izlab topdi. Natijada Soliy Diyda, Sakkokiy, Haydar Xorazmiy, Miskin, Andalib, Nishotiy, Dilovar Xo‘ja, Rog‘ib, Qurbon Beregin, Xudoybergan Devonovlar haqida oxorli maqolalar tayyorlab, ularni e’lon etdi.60-70-yillarda kitobxonlar uning "Chaqmoq", "Tuyamo‘yin tongi" kabi o‘nlab tarixiy-publitsistik asarlarinio‘qishga muyassar bo‘ldilar.

Erkin aka mashhur sharqshunos olimlar - S.P.Tolstov, Yaxyo G‘ulomov, Ahmadali Asqqarov, Ozarbayjon Fanlar akademiyasi haqiqiy a’zosi Ziyo Bunyodov, dog‘istonlik shoir Rasul Hamza­tov, rus shoiri Lev Osha­nin, turkman yozuvchisi Berdi Kerboboev, qoraqalpoq shoiri Ibrohim Yusupov va boshqa adiblarning ayrim asarlari­ni o‘zbek tiliga tarjima qilgan ijodkordir.

"Oltin meros" xalqaro xayriya jamg‘armasi zaxiralar fondida Z.Bunyodovning XI-XIII asr Xorazmshoxlar tarixiga doyr dastxati saqlanadi. U o‘tgan asrning 90-yillari boshida elimizga tashrif buyurgan Ziyo aka Erkin Madrahimovga esdalik uchun qoldirib ketgan "Voprosi isto­rii narodov Kavkaza" nomli asarda "Avesto" va Jaloliddin Manguberdi, Najmiddin Kubro haqidagi ma’lumotlarni uchratamiz. Erkin akaning shaxsiy arxivida vohamiz tarixi, etnografiyasi, adabiyoti, san’atiga doyr nashr etilishini kutib turgan asarlar talaygina. Uning "Bir asr yulduzlari" nomli qo‘lyozma to‘plamida hali biz bilmagan, bilsak ham faqat nominigina eshitgan ijodkorlarning nodir satrlari nusxalari bor.

Ishonamizki, Erkin aka to‘plagan noyob qo‘lyoz­malar kitob tarzida nashr etiladi va xalqi­miz ma’naviy olamiga munosib hissa bo‘lib qo‘shiladi.

Komiljon NURJONOV,

o‘lkashunos.

"Xorazm haqiqati” gazetasi,

2017 yil 29 aprel №34